Danh mục bài viết
Tuyến giáp là một cơ quan hình con bướm nhỏ ở phía trước cổ có chức năng sản xuất hormone kiểm soát sự trao đổi chất. Các hormone này được tiết vào máu và sau đó được đưa đến các mô trong cơ thể. Hormone tuyến giáp giúp cơ thể sử dụng năng lượng để giữ ấm cũng như duy trì não, tim, cơ và các cơ quan khác hoạt động bình thường. Rối loạn tuyến giáp bao gồm cường giáp, suy giáp, viêm tuyến giáp và bướu cổ.
Mối liên hệ giữa bệnh tuyến giáp và cân nặng
Bác sĩ Trần Nguyên Kiểng (Khoa Nội tiết-Đái tháo đường) Bệnh viện Đa khoa Sản Nhi TP.HCM cho biết, dưới tác động của tuyến giáp lên hệ tiêu hóa, tình trạng sụt cân hoặc tăng cân bất thường xảy ra. Vì vậy, có một nghịch lý là bệnh nhân cường giáp vẫn tiếp tục sản sinh ra hormone gây thèm ăn, nhưng ăn nhiều vẫn sụt cân. Ngược lại, bệnh nhân suy giáp lại tăng cân mặc dù chán ăn.
“Suy giáp càng nặng thì tình trạng tăng cân càng lớn. Tuy nhiên, tình trạng suy giảm chuyển hóa do suy giáp ít gây ra và tình trạng thay đổi cân nặng cũng không gay gắt như ở bệnh nhân cường giáp dưới đây khi điều trị bệnh”, bác sĩ Trâm cho biết thêm.
Tình trạng này xảy ra do hoạt động của hai hormone tuyến giáp hoạt động mạnh nhất là thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3). Hai hormone này lưu thông trong cơ thể và ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất thông qua tương tác với các tế bào mỡ, cơ, gan, tuyến tụy và vùng dưới đồi (tuyến yên). Hormone tuyến giáp cũng phân hủy chất béo, giúp gan và tuyến tụy chuyển hóa lượng calo dự trữ thành năng lượng cho cơ thể.
Tất cả các chức năng này có thể bị gián đoạn nếu nồng độ hormone tuyến giáp thấp hoặc nếu chức năng tuyến giáp bị tổn thương. Các triệu chứng bao gồm mức năng lượng thấp và cơ thể tích trữ calo dưới dạng chất béo vì khó đốt cháy và chuyển hóa. Từ đó, người mắc bệnh tuyến giáp dễ bị tăng cân.
Hoặc
Lý do tăng cân
Suy giáp và cường giáp là hai nguyên nhân chính gây ra trọng lượng cơ thể ở những người mắc bệnh tuyến giáp.
1. Suy giáp gây tăng cân
Suy giáp xảy ra khi tuyến giáp không sản xuất đủ hormone. Đây là rối loạn tuyến giáp phổ biến nhất và có thể làm chậm các quá trình trong cơ thể. Tăng cân là một trong những triệu chứng phổ biến của bệnh suy giáp.
Theo bác sĩ Trâm, hormone tuyến giáp là một trong những hormone và protein phức tạp giúp điều chỉnh cân nặng. Suy giáp khiến quá trình trao đổi chất của cơ thể chậm lại, làm thay đổi sự cân bằng giữa lượng calo tiêu thụ và tiêu thụ, khiến việc kiểm soát cân nặng trở nên khó khăn hơn. Những người bị suy giáp cũng có thể dễ bị giữ nước và muối, có thể dẫn đến tăng cân, nói chung là không quá 2-5 kg. Suy giáp đơn thuần không dẫn đến béo phì nặng.
Quan tâm: Hạ đường huyết và trí nhớ kém do nhịn ăn giảm cân
2. Cường giáp gây tăng cân
Tăng cân do cường giáp là không phổ biến, nhưng có thể xảy ra sau khi một người bắt đầu điều trị cường giáp và lấy lại cân nặng đã mất trước đó do tình trạng này.
Cường giáp xảy ra khi tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone. Quá liều này có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm viêm tuyến giáp hoặc tuyến giáp hoạt động quá mức. Hormone tuyến giáp quá mức khiến cơ thể đốt cháy nhiều năng lượng hơn khi nghỉ ngơi, có thể dẫn đến giảm cân. Đây cũng là một triệu chứng phổ biến của bệnh cường giáp. Tuy nhiên, khi bệnh nhân được điều trị bằng thuốc hiệu quả thì khả năng đốt cháy năng lượng sẽ trở lại trạng thái cân bằng, cân nặng trở lại, thậm chí là tăng cân. Tình trạng này nghiêm trọng hơn ở những bệnh nhân trước đây đã quen với việc ăn nhiều calo hơn mức họ tiêu thụ.
“Trong hầu hết các trường hợp, tăng cân khi bị cường giáp không phải là nguyên nhân đáng lo ngại, đặc biệt là cho đến khi bệnh nhân sụt cân do không được điều trị ban đầu”, bác sĩ Trâm nói.
Tăng cân đơn giản thường không phải là dấu hiệu của vấn đề về tuyến giáp. Tuy nhiên, nó được khuyến khích khi tăng cân kèm theo các triệu chứng của suy giáp (mệt mỏi, nhạy cảm, trầm cảm, da khô, táo bón) hoặc các triệu chứng của cường giáp (lo lắng, tăng tiết mồ hôi và khó ngủ). Tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa nội tiết để được chẩn đoán và điều trị thích hợp.
Làm thế nào để hạn chế tăng cân
Không chỉ nội tiết tố tuyến giáp mà quá trình trao đổi chất cũng bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, chẳng hạn như các nội tiết tố khác trong cơ thể, thức ăn nạp vào cơ thể, hoạt động thể chất… Điều này đồng nghĩa với việc người mắc bệnh tuyến giáp tăng cân. Điều này không hoàn toàn do nồng độ hormone tuyến giáp.
Bệnh nhân có tuyến giáp ổn định (cường giáp và suy giáp) cần duy trì một chế độ ăn uống cân bằng, sử dụng thực phẩm lành mạnh và tập thể dục thường xuyên. Cụ thể, người bệnh nên giảm năng lượng trong khẩu phần ăn bằng cách theo dõi khẩu phần ăn trong mỗi bữa ăn, tăng lượng rau và giảm lượng đồ ăn vặt giàu năng lượng, từ đó giảm năng lượng tổng thể.
Ngoài chế độ ăn uống lành mạnh, người bệnh nên duy trì tập thể dục thường xuyên. Một chương trình tập thể dục được cá nhân hóa không chỉ giúp giảm cân mà còn thúc đẩy quá trình trao đổi chất của bạn; do đó tăng cường đốt cháy chất béo và giảm thời gian để cân nặng của bạn trở lại mức lý tưởng.
Theo bác sĩ Trâm, bệnh nhân mắc bệnh tuyến giáp cần được điều trị để ổn định tình trạng bệnh và duy trì giấc ngủ hợp lý trước khi tăng, giảm cân theo ý muốn. Thiếu ngủ làm tăng hormone đói ghrelin và giảm hormone cảm giác no leptin. Thiếu ngủ thường xuyên khiến nhiều người cảm thấy đói và ăn nhiều hơn. Người lớn tuổi nên duy trì ngủ đủ 7 – 8 tiếng mỗi ngày.
